Tussen 2000 en 2018 daalde het aantal zelfmoorden in Vlaanderen met 26%. Daarmee lijkt het tweede Vlaamse Actieplan Suïcidepreventie de Vlaamse gezondheidsdoelstelling te bereiken om tegen 2020 het aantal suïcides met 20% omlaag te brengen.

2018 is voorlopig het laatste jaar waarvoor al volledige cijfers beschikbaar zijn. Het jaar 2020 zelf blijft nog buiten beeld. Hoe sterk is de negatieve impact van de covidcrisis op het mentale welzijn en de suïcidaliteit in Vlaanderen, en hoe lang zal die nog doorwegen?

Maar positief is ook dat de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek van de UGent vond dat ook het aantal zelfmoordpogingen tussen 2000 en 2019 in Vlaanderen met 20% omlaag ging. (Dat is evenwel geen deel van de gezondheidsdoelstelling.)

Subgroepen

Het aantal suïcides daalde tussen 2000 en 2018 zowel bij mannen (met 26%) als bij vrouwen (met 31%)

Maar als men het aantal bekijkt per leeftijdsgroep is het beeld iets genuanceerder. Niet in alle leeftijdsgroepen haalt men de gezondheidsdoelstelling:

• vrouwen tussen 45-49 jaar: daling: -18%;

• mannen tussen 45-49 jaar: daling:-11%;

• jonge vrouwen tussen 16-19 jaar: -16%;

• mannen tussen 60 en 74 jaar: -19%.

Voor de minder gunstige evolutie in de leeftijdsgroep van 45-59 jaar ging een psychologische autopsiestudie op zoek naar de specifieke risicofactoren (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, UGent).

Aan de andere kant is in sommige leeftijdsgroepen de daling nog forser:

• vrouwen tussen 30-44 jaar: -46%;
• jonge mannen tussen 16-29 jaar: -41%;
• mannen van 75 jaar en ouder: -37%;
• vrouwen van 75 jaar en ouder: 30%.

Internationaal

Het is niet vanzelfsprekend om doelstellingen inzake suïcidepreventie te halen. Vele landen hebben de vooropgezette targets niet gehaald. In de jaren 90, bijvoorbeeld, slaagden alleen Japan en de VS daarin.

In Nederland stegen de suïcidecijfers tussen 2008 en 2017 met 40; in de UK waren 2018 en 2019 de jaren met de hoogste cijfers sinds 2000; in de VS zag men tussen 2000 en 2018 een stijging van 37,8%.

Van VAS II naar VAS III

Het VLESP (Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie) rondt de evaluatie van VAS II af. Op 19 november vindt de Gezondheidsconferentie Suïcidepreventie plaats, dat de nieuwe gezondheidsdoelstelling en het derde VAS zal bekend maken.

VAS II omvatte in totaal 47 acties - naar de brede bevolking, maar ook naar mensen met verhoogde kwetsbaarheid voor suïcidaliteit, op een aantal risicogroepen, en op de groep die al zelfmoordgedachten heeft en/of een poging ondernam.

Eerstdaags wordt ook een game gelanceerd dat jongeren laat kennismaken met mentale gezondheid en ideeën aanreikt om hun mentale gezondheid te versterken.

Onderdelen van VAS II waren

• de Vlaamse portaalsite zelfmoord1813.be;
• het verkorte nummer 1813 voor de Zelfmoordlijn, dat door samenwerking met Tele-Onthaal zijn capaciteit vergrootte;
• de aanstelling van VLESP als partnerorganisatie samenwerking met de media voor een veilige berichtgeving die suïcide(preventie) bespreekbaar maakt in de samenleving;
• de ontwikkeling van hulpmiddelen en richtlijnen voor hulpverleners voor de detectie en behandeling van suïcidaal gedrag.

Een werkpunt voor VAS III wordt wellicht suïcidepreventie op de werkvloer.

Bron: Artsenkrant 22/04/2021