Psychiaters en psychologen kunnen de vraag naar psychische hulp niet meer verwerken. Gemiddeld aanvaardt meer dan een derde van de psychologen, psychiaters, orthopedagogen en psychotherapeuten geen nieuwe aanmeldingen meer, blijkt uit een bevraging bij 1.305 therapeuten met een privé­praktijk. Bij de psychiaters voerde 60 procent dit voorjaar een aanmeldingsstop in.

Meer dan 70 procent van de psychiaters en psychologen zag door de coronacrisis de vraag naar psychische hulp toenemen, blijkt uit de bevraging van de Staten-_Generaal Geestelijke Gezondheid (SGGG) en de leerstoel Public Mental Health aan de UAntwerpen. ‘Er zijn meer depressies en angststoornissen en er is meer middelengebruik. Ook het aantal burn-outs is toegenomen door het gemis van collega’s en structuur’, zegt hoofdauteur Kris Van den Broeck (UAntwerpen).

Ook Frieda Matthys, een Antwerpse psychiater gespecialiseerd in verslavingszorg, zag zwaardere problemen tijdens de coronacrisis. ‘Veel van mijn patiënten zijn hervallen. Sommigen moest ik laten opnemen omdat ze psychotisch angstig werden.’

Almaar meer mensen belanden op een wachtlijst. ‘Dat is dramatisch’, zegt klinisch psycholoog Gert De Kinder. ‘Stel dat je op spoed binnenkomt met een levensgevaarlijke wonde, dan word je toch ook niet teruggestuurd? Dat is wat we moeten doen. Kinderen en jongeren met een depressie, die suïcidaal zijn of een zware eetstoornis hebben, moeten een halfjaar wachten op hulp.’

De wachttijden blijken het langst bij psychiaters. In bijna twee derde van de psychiatrische praktijken moeten mensen met psychische problemen minstens drie maanden wachten op een eerste gesprek. Bij 16 procent geldt zelfs een wachttijd van langer dan een jaar.

Dat heeft verschillende oor­zaken. Mensen kloppen sneller aan bij een psychiater omdat de terugbetaling voor psychologen on­bestaande of te laag is. Daardoor raken psychiaters, wier begeleiding wel grotendeels terugbetaald wordt, overbevraagd door mensen met mildere problemen.

Ook is er een chronisch tekort aan psychiaters. ‘De specialisatie voor artsen in opleiding is weinig aantrekkelijk’, zegt Van den Broeck. ‘De lonen liggen lager dan in andere specialisaties en het werk is ontmoedigend omdat ze veel patiënten wandelen moeten sturen.’

Een bijkomend probleem is dat mensen op zoek naar hulp vaak niet weten waar precies aan te kloppen. Velen kennen het verschil niet tussen een psycholoog en een psychiater. ‘Psychologen staan in voor laagdrempeliger hulp, maar kunnen geen medicatie voorschrijven. Psychiaters kunnen dat wel, omdat ze arts zijn’, zegt Van den Broeck. ‘Meer dan de helft van de mensen die mij bellen, zit niet op de juiste plek’, zegt Matthys.

Als mensen niet terechtkunnen bij een psycholoog of een psychiater, dreigen de psychische klachten te verergeren. ‘De stap naar een psycholoog of psychiater is vaak moeilijk’, zegt Matthys. ‘Wie die toch zet, botst op een muur.’

‘De helft van de patiënten die op een wachtlijst staan, geeft aan dat de klachten erger worden’, zegt Van den Broeck. Daardoor dreigen ze sneller te worden opgenomen in een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) of crisiscentrum, waar ze opnieuw geconfronteerd kunnen worden met wachtlijsten.

In de sector leeft de vrees dat de coronacrisis tot meer zelfdodingen zal leiden. Zeker als na het opheffen van de economische steunmaatregelen meer mensen hun job verliezen of bedrijven failliet gaan. Na de economische crisis van 2008 steeg het aantal suïcides met 4 à 5 procent.

Kinderen en jongeren moeten het langst op therapeutische hulp wachten. Zowat 35 procent van de kinderen staat langer dan drie maanden op een wachtlijst bij een praktijk. Bij jongeren gaat het om bijna 30 procent. Nochtans zou hulp voor minderjarigen net vlot toegankelijk moeten zijn, want 50 procent van de psychische problemen ontstaat voor de leeftijd van 21 jaar.

De psychiaters en psychologen schuiven oplossingen naar voren. In de eerste plaats moet de chro­nische onder­financiering van de geestelijke gezondheidszorg aangepakt worden, zeggen ze. De lonen van zelfstandige psychiaters moeten naar omhoog om het beroep aantrekkelijker te maken. Daarnaast vragen ze dat een sessie bij de psycholoog meer terugbetaald wordt.

‘De grootste drempel is de kostprijs. Lang niet elke patiënt kan 65 euro per uur betalen’, zegt De Kinder. ‘Ook meer investeren in de CGG’s is nodig. We vragen dat al jaren aan de Vlaamse minister van Welzijn’, zegt Matthys. Ook naar preventie moet meer geld vloeien. ‘Rond psychische problemen hangt nog te vaak een taboe, terwijl een kwart van de mensen er ooit mee te maken krijgt’, zegt Van den Broeck.

Wie met vragen over zelfdoding zit, kan terecht op het nummer 1813.

Daan Bleus en Sarah Lamote

Bron: De Tijd 08/06 pagina 1